Nederland staat wereldwijd bekend om zijn fietscultuur. Het uitgebreide netwerk van fietspaden maakt het een waar paradijs voor fietsers. Met zijn vlakke landschap, schilderachtige vergezichten en toewijding aan duurzaam vervoer biedt het laagland een ideale omgeving voor zowel recreatieve fietsers als fietsliefhebbers. Van de levendige straten van Amsterdam tot het serene platteland van Friesland,elke provincie biedt unieke attracties en goed onderhouden infrastructuur die de fietservaring verrijken. In deze studie zullen we ingaan op de beste fietsprovincies van Nederland, waarbij we kijken naar de fietsinfrastructuur per provincie, het aantal fietsroutes per provincie en de aantrekkelijkheid voor fietsers per provincie.
Hoge dichtheid van een goed fietsnetwerk is cruciaal
Een hoge dichtheid van een goed fietsnetwerk is essentieel voor een stad omdat het direct bijdraagt aan de veiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid van de stedelijke omgeving. Een uitgebreid netwerk van fietspaden en -stroken zorgt ervoor dat fietsers veilig gescheiden kunnen rijden van het autoverkeer, wat het risico op ongelukken vermindert en de algemene verkeersveiligheid verhoogt. Daarnaast maakt een dicht fietsnetwerk het voor fietsers mogelijk om snel en efficiënt van punt A naar punt B te komen, wat het gebruik van de fiets als transportmiddel aantrekkelijker maakt. Dit leidt niet alleen tot minder verkeerscongestie en kortere reistijden, maar draagt ook bij aan een schonere stad met minder luchtvervuiling en een lagere uitstoot van broeikasgassen
Nederland heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in het verbeteren van het fietsnetwerk, de infrastructuur en fietsvoorzieningen. Zo heeft de overheid in 2022 ongeveer 780 miljoen euro geïnvesteerd in fietsinfrastructuur door het hele land. Met de bijdragen van gemeenten komt dit totaal op ongeveer 1,1 miljard euro1. De volgende ranglijst van de beste fietsprovincies in Nederland toont aan in welke provincies de investeringen bijzonder succesvol zijn geweest op het gebied van fietsinfrastructuur, fietsnetwerkdichtheid, fietsroutes en aantrekkelijkheid, en in welke provincies er nog ruimte is voor verbetering.
Het oordeel: De provincie Utrecht is de beste fietsprovincie van Nederland
Utrecht, dat eerder de Tour de France (2015) en de Giro d'Italia (2010) mocht verwelkomen, wint de titel van beste Nederlandse provincie voor fietsen.
De ranglijst toont hoe de provincie Utrecht zich onderscheidt met haar uitstekende fietsinfrastructuur, met een totale fietsnetwerklengte per km² van 5,1 km, waaronder veilige fietspaden, gescheiden fietsstroken, suggestiestroken en solitaire fietspaden. Fietsen in Utrecht is daardoor veiliger en comfortabeler. Daarnaast scoort de provincie hoog op het gebied van recreatieve fietsroutes, met maar liefst 160 routes voor liefhebbers van recreatief fietsen. Utrecht is met een landoppervlakte van 1.560 km² de op een na kleinste provincie van Nederland en biedt daardoor een zeer hoge dichtheid aan fietsvoorzieningen, wat haar tot een ideale provincie maakt voor zowel dagelijkse als recreatieve fietsers.
De provincie Utrecht is ambitieus en heeft onlangs in het Uitvoeringsprogramma Fiets 100 mln. euro2 geïnvesteerd om dé fietsregio van Europa te worden. Een groot deel van deze investering was gericht op het verbeteren van de fietsinfrastructuur en fietsparkeervoorzieningen binnen de gemeenten. We kunnen ervan uitgaan dat de investeringen met succes hebben bijgedragen aan de aanzienlijke verbetering van de fietsinfrastructuur en het fietscomfort, waardoor Utrecht de beste fietsprovincie is geworden volgens ons onderzoek, voor zowel dagelijkse fietsers als recreatieve fietsers.
Friesland heeft nog veel ruimte voor verbetering
Friesland scoort het laagst in de ranglijst voor beste fietsprovincies van Nederland. Wat betreft de dichtheid van fietsinfrastructuur, heeft Friesland slechts 149 km aan wegen met fietsstroken, wat resulteert in de laagste dichtheid van 0,03 km². Friesland scoort ook laag op het gebied van het aantal kilometers aan fietspaden langs wegen, met slechts 329 km. Dit is 429 km minder dan wat Utrecht te bieden heeft. Ook hier zien we een groot verschil in dichtheid, met 0,06 km² voor Friesland en maar liefst 0,49 km² voor Utrecht. Over het algemeen scoort Friesland zeer laag in de categorie 'Fietsinfrastructuur' en eindigt daarmee op de laagste plek.
Friesland staat ook onderaan wat betreft het gemiddelde aantal recreatieve fietsroutes. Hierbij werd eveneens gekeken naar de dichtheid van fietsroutes per provincie. Friesland biedt in totaal 139 fietsroutes aan voor recreatieve fietsliefhebbers. Dat zijn er 21 minder dan Utrecht. Gezien Utrecht slechts een oppervlakte van 1560 km² heeft en Friesland maar liefst 5759 km², scoort Friesland het slechtst in dichtheid van fietsroutes.
Opmerkelijke verliezer: Zeeland
Iets hoger in de ranglijst eindigde Flevoland op de 11e plaats.Verrassend genoeg eindigde Zeeland op de 10e plaats. Dit is verrassend omdat Zeeland in het verleden meermaals als beste fietsprovincie van Nederland is uitgeroepen. Volgens het Landelijk Fietsplatform3 komt dit vooral door de populariteit van de Zeeuwse routes onder fietsers.. Ook scoort Zeeland hoog op aantrekkelijkheid voor recreatief fietsen, met maar liefst een 8,2. Desondanks komt Zeeland toch zeer laag uit in deze ranglijst, voornamelijk vanwege de lage dichtheid van beschikbare fietsroutes en de gebrekkige fietsinfrastructuur, zoals fietssuggestiestroken, fietspaden en solitaire fietspaden.
Onderzoeksmethode
Categorie: Fietsinfrastructuur
Het onderzoeken van de fietsinfrastructuur per provincie is van groot belang om te bepalen welke Nederlandse provincie het meest geschikt is voor fietsers, omdat het inzicht biedt in zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de fietsfaciliteiten. Door factoren zoals de totale lengte van het fietsnetwerk, de aanwezigheid van fietsstroken en fietspaden langs wegen en de dichtheid van deze infrastructuur te analyseren, krijgen we een helder beeld van de fietsvriendelijkheid van een provincie. De dichtheid werd berekend door de factoren te delen door de oppervlakte van elke provincie. Deze gegevens zijn afkomstig van de Wikipedia-pagina's van de Nederlandse provincies. De volgende oppervlaktegegevens voor de provincies werden hierbij gebruikt: Utrecht heeft een oppervlakte van 1.560 km², Zuid-Holland 3.308 km², Noord-Brabant 5.081 km², Gelderland 5.137 km², Overijssel 3.421 km², Limburg 2.210 km², Noord-Holland 4.092 km², Drenthe 2.680 km², Groningen 2.955 km², Zeeland 2.933 km², Flevoland 2.412 km² en Friesland 5.749 km².
Alle gegevens die behoren tot de categorie fietsinfrastructuur zijn afkomstig van het CBS en dateren uit 2022. Andere bronnen die zijn gebruikt, zijn onder andere Nieuws Fietsberaad1 , Uitvoeringsprogramma 2019 - 2023 van de Provincie Utrecht.2 en Zeeland.nl3 .
Factoren
Totale fietsnetwerklengte in km: Dit cijfer geeft de totale lengte aan van alle fietspaden en fietsroutes binnen een bepaald gebied, uitgedrukt in kilometers. Het omvat zowel stedelijke als landelijke fietspaden en biedt een overzicht van de omvang en toegankelijkheid van het fietsnetwerk.
Totale fietsnetwerklengte in km / km²: De totale lengte van het fietsnetwerk in km/km² verwijst naar de totale lengte van fietspaden, fietsstroken en fietsroutes binnen een specifiek gebied, doorgaans gemeten in kilometers per vierkante kilometer. Deze maatstaf geeft inzicht in de dichtheid van de fietsinfrastructuur ten opzichte van het grondgebied, wat aangeeft hoe goed ontwikkeld en toegankelijk de fietsfaciliteiten zijn binnen een bepaalde regio. Voor het berekenen van de dichtheid hebben we de totale fietsnetwerklengte in kilometers gedeeld door de oppervlakte van elke Nederlandse provincie in vierkante kilometers.
Weg met fietsstrook, suggestiestrook in km: Deze maat geeft de totale lengte aan van wegen die voorzien zijn van fietsstroken en suggestiestroken, uitgedrukt in kilometers. Dit biedt een overzicht van de beschikbare fietsinfrastructuur op de wegen binnen een bepaald gebied.
Weg met fietsstrook, suggestiestrook in km / km²: Deze maat geeft de dichtheid aan van wegen met fietsstroken en suggestiestroken binnen een bepaald gebied, uitgedrukt als kilometers per vierkante kilometer. Dit helpt bij het beoordelen van de beschikbaarheid en toegankelijkheid van fietsinfrastructuur in verhouding tot de totale oppervlakte van het gebied. Voor het berekenen van de dichtheid hebben we de totale wegen met fietsstroken en suggestiestroken in kilometers gedeeld door de oppervlakte van elke Nederlandse provincie in vierkante kilometers.
Fietspad langs een weg in km: Deze maat geeft de totale lengte aan van fietspaden die parallel lopen aan wegen, uitgedrukt in kilometers. Dit helpt bij het beoordelen van de fietsinfrastructuur die speciaal is aangelegd om fietsers een veilige en gescheiden ruimte te bieden langs wegen.
Fietspad langs een weg in km / km²: Deze maat geeft de dichtheid van fietspaden langs wegen weer, uitgedrukt in kilometers per vierkante kilometer. Het helpt bij het beoordelen van hoe uitgebreid en beschikbaar de fietsinfrastructuur is in verhouding tot de totale oppervlakte van het gebied. Voor het berekenen van de dichtheid hebben we de totale fietspaden langs een weg in kilometers gedeeld door de oppervlakte van elke Nederlandse provincie in vierkante kilometers.
Solitair fietspad in km: Een solitair fietspad in kilometers geeft de totale lengte aan van fietspaden die afgezonderd zijn van andere wegen of verkeersroutes, doorgaans gemeten in kilometers. Dit is een belangrijke maatstaf om de beschikbaarheid en kwaliteit van fietspaden te beoordelen, aangezien solitaire fietspaden vaak als veiliger en comfortabeler worden beschouwd voor fietsers, omdat ze gescheiden zijn van het gemotoriseerde verkeer.
Solitair fietspad in km / km²: Een solitair fietspad in kilometers per vierkante kilometer geeft de dichtheid van afgezonderde fietspaden weer binnen een specifiek gebied, meestal gemeten als het totale aantal kilometers solitaire fietspaden per vierkante kilometer oppervlakte. Dit geeft een indicatie van de beschikbaarheid en toegankelijkheid van fietsinfrastructuur binnen dat gebied, waarbij hogere waarden wijzen op een dichter netwerk van afzonderlijke fietspaden.
Categorie: Aanbod van fietsroutes
Het onderzoeken van het aantal fietsroutes per provincie is van groot belang om te bepalen welke Nederlandse provincie het meest geschikt is voor fietsers, omdat het inzicht biedt in de beschikbaarheid en diversiteit van de fietsopties. Door het aantal en de variëteit aan fietsroutes te analyseren, kunnen we een goed beeld krijgen van de recreatieve en functionele mogelijkheden die elke provincie biedt aan fietsers.
Factoren
Totaal (gemiddelde) / km²: Het aantal fietsroutes werd op 29 mei 2024 berekend door de naam van elke provincie in te voeren en de beschikbare fietsroute-opties op te tellen. Hiervoor werden drie verschillende bronnen gebruikt (fietsen123.nl, ANWB.nl en mooisteroutes.nl), waarbij de resultaten van alle drie de bronnen werden opgeteld en een gemiddelde werd berekend. Vervolgens werd er ook gekeken naar de dichtheid per provincie, waarbij het totale gemiddelde aantal fietsroutes per provincie in kilometers werd gedeeld door de oppervlakte van elke Nederlandse provincie in vierkante meters.
Aantal fietsroutes volgens fietsen123.nl: Totale fietsroutes beschikbaar per provincie volgens fietsen123.nl.
Aantal fietsroutes volgens ANWB.nl: Totale fietsroutes beschikbaar per provincie volgens ANWB.nl.
Aantal fietsroutes volgens mooisteroutes.nl: Totale fietsroutes beschikbaar per provincie volgens mooisteroutes.nl.
Categorie: Aantrekkelijkheid
Het onderzoeken van de waargenomen aantrekkelijkheid van recreatieve fietsroutes per provincie is van cruciaal belang om te bepalen welke Nederlandse provincie het beste is voor fietsers, omdat het inzicht biedt in de subjectieve ervaringen en voorkeuren van fietsers met betrekking tot de bezienswaardigheden langs de route, de kwaliteit van de fietspaden en de algehele sfeer. De data is afkomstig van de ANWB en de Fietsersbond en dateert uit 2016.
Factor
Aantrekkelijkheid voor recreatief fietsen (1-10): 11.228 recreatieve fietsers hebben gestemd op hun favoriete provincie voor recreatief fietsen, waarbij ze een cijfer tussen 1 en 10 hebben gegeven, waarbij 1 het slechtst is en 10 het beste.
Scores
De factoren werden ingedeeld in verschillende categorieën die, wanneer gecombineerd, de beste provincie voor fietsen vertegenwoordigen. Om de algehele score te verkrijgen voor de beste en slechtste provincies voor fietsen, werd aan alle categorieën en factoren een gelijk gewicht toegekend.
De uiteindelijke score per categorie werd gerangschikt door de factoren die in elke categorie waren opgenomen, te standaardiseren op een schaal van 0 tot 100. De provincie met de grootste fietsinfrastructuur, meest aangeboden fietsroutes en hoogste aantrekkelijkheid kreeg een score van 100, terwijl de provincie met de kleinste fietsinfrastructuur, minst aangeboden fietsroutes en laagste aantrekkelijkheid een score van 0 kreeg.
De berekening van de score van elke factor per provincie werd uitgevoerd met behulp van de volgende normalisatieformule:
